مسجد گوهرشاد، یکی از بناهای باشکوه و باستانی عهد تیموری است که در اوایل قرن نهم قمری بنا شده است
این بنای تاریخی در جنوب ØØ±Ù… مطهر رضوی قرار دارد Ùˆ به رواق‌‌های دارالسیاده Ùˆ دار الØÙاظ متصل است.
این مسجد به دستور بانو گوهرشاد، دختر امیر غیاث الدین ترخان، از امرای جغتایی، همسر شاهرخ تیموری در سال 821 قمری توسط معمار معرو٠ایرانی، قوام الدین شیرازی، با به‌کارگیری سبک معماری دوران تیموری ساخته شد.
کاشی‌کاری مسجد، نمونه‌ای از شاهکارهای عهد تیموری است. طاق‌‌های گنبدی Ø´Ú©Ù„ مسجد Ùˆ مناره‌‌های آن با ویژگی Ùˆ تزیینات خاص Ùˆ با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از سبک مقرنس، همچنین نقوش Ùˆ خطوط دیواری بر روی زمینه‌ Ú¯Ú†ÛŒ Ùˆ معرق‌کاری ممتاز عصر تیموری، جلوه‌‌های بی‌نظیری را به نمایش گذاشته است.
این بنای باستانی، نمونه کامل Ùˆ برجسته هنر ایرانی به شمار می‌رود Ú©Ù‡ تمام خصوصیات Ùˆ ویژگی‌‌های معماری سنتی در آن به‌کار Ø±ÙØªÙ‡ است.
به‌ویژه ایوان جنوبی مسجد به نام ایوان مقصوره، با ØØ¯ÙˆØ¯ 500 متر مربع Ù…Ø³Ø§ØØªØŒ 37 متر طول Ùˆ 5/25 متر Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ØŒ از باشکوه‌ترین ایوان‌‌های مسجد است.
ضلع‌های مسجد، همه با کاشی‌‌های معرق Ù†Ùیس آراسته شده Ùˆ در تمام دیوارها Ùˆ غرÙه‌‌های آن اسماء الله Ùˆ آیات قرآن Ùˆ Ø§ØØ§Ø¯ÛŒØ«ÛŒ Ú©Ù‡ بعضی مربوط به مسجد است، وجود دارد.
کتیبه ممتاز Ùˆ تاریخی بایسنقر (ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ گوهرشاد) Ú©Ù‡ از بهترین ثلث‌نویسان عهد تیموری بوده، با زیباترین خطوط ثلث بر پیشانی ایوان مقصوره خودنمایی می‌کند Ùˆ تاریخ بنای مسجد بر کاشی معرق، در این کتیبه به چشم می‌خورد.
Ù…ØØ±Ø§Ø¨ØŒ یک پارچه از سنگ مرمر با تزیینات Ùˆ کنده‌کاری Ùˆ کتیبه‌ای در میان مقرنس‌کاری‌‌های آن، نمایانگر هنر آن دوران است.
منبر ØµØ§ØØ¨ الزمان (عج) واقع در کنار Ù…ØØ±Ø§Ø¨ ایوان مقصوره، از Ù„ØØ§Ø¸ قدمت ØØ§Ø¦Ø² اهمیت است.
این منبر Ù†Ùیس، از چوب گردو Ùˆ گلابی با شیوه منبت‌کاری بدون به کار Ø±ÙØªÙ† میخ در آن، به دست پر توان استاد Ù…ØÙ…د نجار خراسانی، منبت کار معرو٠عصر ÙØªØØ¹Ù„ÛŒ شاه قاجار ساخته شده است.
منبر ØµØ§ØØ¨ الزمان (عج) در سال 1325 شمسی توسط مرØÙˆÙ… استاد ØÛŒØ¯Ø± نیکنام گلپایگانی مرمت شد.
گنبد رÙیع مسجد بر ÙØ±Ø§Ø² ایوان مقصوره، بر عظمت این بنا Ø§ÙØ²ÙˆØ¯Ù‡ است. Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ گنبد ØØ¯ÙˆØ¯ 41 متر Ùˆ ÙØ¶Ø§ÛŒ خالی بین دو پوشش گنبد، 10 متر است. Ø³Ø·Ø Ø®Ø§Ø±Ø¬ÛŒ آن با آجر لعاب‌دار Ùˆ یک کتیبه با خط Ú©ÙˆÙÛŒ تزیین شده است.
در دو طر٠این ایوان، دو مناره هر کدام به Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ 43 متر از ک٠مسجد ساخته شده Ùˆ دارای کتیبه‌‌هایی چند است. مسجد گوهرشاد صØÙ†ÛŒ به وسعت 2800 متر مربع دارد Ùˆ زیربنای آن 9400 متر مربع است.
بنای مسجد شامل 8 ایوان بزرگ Ùˆ Ù‡ÙØª شبستان است. گنبد خانه پشت ایوان مقصوره، با شبستان‌‌های یک طبقه، بخش‌‌های مختل٠مسجد را به هم ربط می‌دهد.
ایوان جنوبی، ایوان مقصوره نام دارد و ایوان شمالی، معرو٠به ایوان دار السیاده است. ایوان شرقی، ایوان اعتکا٠نامیده می‌شود و ایوان غربی، ایوان شیخ بهاء الدین نامگذاری شده است.
نام بانو گوهرشاد، بانی مسجد، در ایوان شمالی مسجد (ایوان دارالسیاده) بر کاشی معرق به رنگ زرد و خط ثلث نوشته شده است. این ایوان با معرق‌کاری زیبایی تزیین شده و بر سر در ورودی آن به رواق دارالسیاده، پنجره‌ای نقره از آثار عهد قاجاریه نصب شده است.
دو ایوان شرقی و غربی مسجد گوهرشاد، با معرق‌کاری ممتاز و کتیبه‌‌هایی به خط ثلث، مسجد را به رواق امام خمینی (قدس سره) و بست شیخ بهاء الدین مرتبط می‌کند.
این مسجد در طول زمان بر اثر عوامل طیبعی Ùˆ انسانی صدمات زیادی دیده است؛ از جمله در زمین لرزه سال 1084ØŒ ایوان مقصوره صدماتی دید Ú©Ù‡ مورد بازسازی قرار Ú¯Ø±ÙØª.
مرمت‌‌های دیگر مسجد پس از گلوله باران روس‌‌ها در سال 1330 هـ.Ù‚ بود Ú©Ù‡ به صدمه دیدن گنبد Ùˆ ایوان‌‌های مسجد انجامید. گنبد Ùˆ ایوان مقصوره Ùˆ ایوان‌‌های شرقی Ùˆ غربی مسجد در سال 1339 قمری مورد بازسازی اساسی قرار Ú¯Ø±ÙØª.
سردرها: سردرها برای Ø´Ú©Ù„ دادن به مجموعه بارگاه منور امام (علیه السلام) طراØÛŒ شده‌اند. در سه ورودی از خیابان‌‌های شیرازی، نواب صÙÙˆÛŒ Ùˆ طبرسی، سردرهایی با زیربنای بیش از 70 هزار متر مربع Ø§ØØ¯Ø§Ø« شده است.
سردر شیرازی: سردر شیرازی، در مسیر ورود زائران از خیابان شیرازی واقع شده Ùˆ با 24625 متر مربع Ù…Ø³Ø§ØØª Ùˆ 25492 متر مربع زیربنا، در غرب اماکن متبرکه ساخته شده است.
سردر نواب صÙÙˆÛŒ: این سردر، در مسیر ورود زائران از خیابان نواب صÙÙˆÛŒ واقع شده است. 16164 متر مربع Ù…Ø³Ø§ØØªØŒ 16850 متر مربع زیربنا دارد Ùˆ در شرق اماکن متبرکه واقع شده است.
سردر طبرسی: سردر طبرسی، در مسیر ورود زائران از خیابان طبرسی Ùˆ در شمال اماکن متبرکه Ùˆ روضه منوره واقع شده است Ùˆ 26923 متر مربع Ù…Ø³Ø§ØØª Ùˆ 27715 متر مربع زیربنا دارد.
جهت مشاهده آدرس مسجد گوهرشاد ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنیدجهت مشاهده آدرس مسجد گوهرشاد ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنید