مسجد شیخ علیخان زنگنه نزدیک میدان مرکزی شهر تویسرکان واقع شده Ùˆ به مدرسه عباسی معرو٠است.بنا متشکل از ØÛŒØ§Ø·ÛŒ هشت ضلعی Ùˆ Û³Û¶ ØØ¬Ø±Ù‡ برای زندگی طلاب علوم دینی، است.مسجد این مجموعه در قسمت شرقی ØÛŒØ§Ø· قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ Ùˆ بنا به روایت های Ø´ÙØ§Ù‡ÛŒ به زمان شاه عباس صÙÙˆÛŒ تعلق دارد.گرچه برخی بر این باورند Ú©Ù‡ این بنا در دوران “شیخ علیخان زنگنه†وزیرشاه تهماسب صÙÙˆÛŒ ساخته شده است.
عملیات تعمیر Ùˆ بازسازی Ú©Ù‡ در گذشته بر روی این بنا صورت Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ بود به علت عدم تناسب Ù…ØµØ§Ù„Ø Ø¨Ù‡ کار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده موجب تغییر اصالت آن شده بود ولی با Ú©Ù…Ú© اداره Ú©Ù„ میراث ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ استان همدان تعمیرات اساسی در آن صورت Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است.
مدرسه شیخ علیخان زنگنه ( ØÙˆØ²Ù‡ علمیه ) دلیل Ù…ØÚ©Ù…ÛŒ است بر ØÙ‚انیت این موضوع Ú©Ù‡ دیار باستانی تویسرکان از گذشته های دور مامن Ùˆ ماوای بزرگان دین بوده تا جایی Ú©Ù‡ این سرزمین را دارالمؤمنین Ù…ÛŒ نامند . ØÙˆØ²Ù‡ علمیه توسط شیخ علیخان زنگنه Ùˆ به دستور شاه سلیمان صÙÙˆÛŒ در سال Û±Û°Û¹Û° هجری در تویسرکان ساخته شده است . این مدرسه دارای ØÛŒØ§Ø· مستطیل Ø´Ú©Ù„ Ùˆ پلانی چهار ایوانی Ùˆ یک طبقه است Ú©Ù‡ گرداگرد آن تعداد Û³Û¶ باب ØØ¬Ø±Ù‡ متصل به هم ساخته شده Ùˆ در گذشته Ùˆ ØØ§Ù„ Ù…ØÙ„ ØªØØµÛŒÙ„ طلاب علوم دینی بوده Ùˆ در مرکز شهر تویسرکان کنار بازار سرپوشیده ساخته شده است . در بالای درب ورودی این ØÙˆØ²Ù‡ Ù…Ù„Ø§ØØ¸Ù‡ Ù…ÛŒ شود نام خداوند تبارک Ùˆ تعالی Ùˆ اسامی پنج تن ( ع ) به طرز جالب توجهی با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از کاشیکاری های سÙید درج شده است کلیه قسمت های بنا از آجر Ùˆ تمامی سق٠ها با طاق ضربی ساخته شده Ú©Ù‡ از استØÚ©Ø§Ù… Ùوق العاده ای برخوردار است .
این مدرسه دارای مسجدی است Ú©Ù‡ در وسط جبهه جنوبی واقع شده است Ùˆ قرینه همین مسجد در ضلع شمالی Ø§ØØ¯Ø§Ø« گردیده Ú©Ù‡ در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± از آن به عنوان کتابخانه Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ Ù…ÛŒ شود . در دو قسمت Ùوقانی نمای بیرونی ایوان مسجد سه ردی٠کاشیکاری جلب نظر Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ در بالای آن نوشته شده است : †قال الله تعالی انما یعمرو مساجد الله من آمن باالله Ùˆ الیوم الآخر †و ذیل آن یک بیت شعر به خط نستعلیق دیده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ تاریخ تعمیر Ùˆ مرمت مدرسه را با ØØ±ÙˆÙ جمل بیان Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ اثر طبع مرØÙˆÙ… ØØ§Ø¬ ابوالقاسم نوری است Ú©Ù‡ از شعرای به نام این خطه Ù…ÛŒ باشد :
ناطق Ùˆ صامت Ù¾ÛŒ تاریخ تعمیرش بگوید نوری از زندان برون آورد الØÙ‚ یوسÙÛŒ را
Ú©Ù‡ با Ø§ØØªØ³Ø§Ø¨ ØØ±ÙˆÙ ابجد سال Û±Û³Û¶Û± هجری قمری را مقارن با Û±Û³Û±Û¹ شمسی سال تعمیر بنا را نشان Ù…ÛŒ دهد . گر Ú†Ù‡ در جریان جنگ تØÙ…یلی بر اثر ØÙ…لات هوایی رژیم متجاوز عراق در سال Û±Û³Û¶Ûµ این اثر تاریخی ØŒ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ مورد بمباران هوایی قرار Ú¯Ø±ÙØª Ùˆ تخریب گردید اما سرانجام با تلاش Ùˆ کوشش بی وقÙÙ‡ میراث ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ از سال Û±Û³Û¶Û¸ تا کنون مرمت Ùˆ اØÛŒØ§ گردیده است . این اثر مهم به شماره Û±Û¸Û¶Û¶ مورخ Û²Û±/Û²/Û·Û¶ در Ùهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است
نزدیكی میدان مركزی شهر تویسركان در صورت اطلاع از آدرس مسجد شیخ علیخان زنگنه، در قسمت نظرات لطفا اعلام فرمائید .