این قلعه تاریخی و باستانی 3500 ساله، یکی از شاهکارهای معماری بشریت در سده نهم تا ششم پیش از میلاد است و به دلیل عدم توجه مناسب مسئولان در آستانه تخریب و نابودی قرار دارد.
این قلعه بر روی تپه‌ای بنا شده Ú©Ù‡ بر نواØÛŒ پیرامون آن مشر٠بوده Ùˆ تسلط کامل داشته است Ú©Ù‡ امروزه از نظر گردشگری نیز چشم انداز بسیار زیبایی دارد.
زیویه هم از نظر معماری Ùˆ هم از نظر آثار هنری یکی از شاخص‌ترین مکان‌های دوره تاریخی Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒ شود Ùˆ Ø§ØØªÙ…الاً مربوط به اقوام مانایی است Ú©Ù‡ Ù…ØÙ„ ØÚ©ÙˆÙ…ت آنها شمال غرب ایران بوده است.
موقعیت خاص طبیعی تپه زیویه در یک چشم انداز، علت اصلی Ùˆ اساسی برای بنای چنین دژی را مسجل Ùˆ مستدل می‌نماید به عبارت دیگر وضعیت تپه نسبت به Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹Ø§Øª مجاور از نظر استراتژیک دارای اهمیت خاصی است.
برای نخستین بار از این بنای تاریخی در سالنامه‌های آشوری ذکری به میان آمده است Ùˆ بیان شده Ú©Ù‡ به دنبال شورش Ùˆ طغیان اقوام مانایی (سده نهم تا ششم پیش از میلاد) از طریق قلعه این تپه عملیات‌های جنگی صورت Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است.
اعتبار Ùˆ شهرت جهانی زیویه به سال 1325 باز Ù…ÛŒ گردد Ú©Ù‡ در اثر عوامل جوی Ùˆ ریزش بر٠و باران قسمتی از راس تپه تخریب Ùˆ آثار Ùˆ اشیاء به صورت Ø§ØªÙØ§Ù‚ÛŒ کش٠شدند. اولین عملیات باستان شناسی در این منطقه توسط رابرت رایسون آمریکای در سال 1945 انجام Ú¯Ø±ÙØª.
در ÙØ§ØµÙ„Ù‡ سال های 1325 تا 1323 یک یهودی به نام ایوب رب نوع به مدت 8 سال اقدام به کاووش کرد Ú©Ù‡ Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ در طول این 8 سال صدمات جبران ناپذیری متوجه این اثر باستانی شد. بیش از 80 درصد تپه زیویه مورد اکتشا٠قرار Ú¯Ø±ÙØª Ùˆ هد٠این گروه تنها پیدا کردن اشیاء Ùˆ آثار تاریخی برای ÙØ±ÙˆØ´ Ùˆ تجارت بود.
در سال 1354 نصرالله معتمدی کاووش Ùˆ بررسی اشیاء کش٠شده در تپه باستانی زیویه را آغاز کرد Ùˆ ÙØ¹Ø§Ù„یت ÙˆÛŒ در دو ÙØ§ØµÙ„Ù‡ زمانی تا سال 1373 ادامه ÛŒØ§ÙØª. در دور دوم ÙØ¹Ø§Ù„یت های باستان شناسی معتمدی Ú©Ù‡ 6 سال به طول انجامید آثار بسیار ارزشمندی در آن کش٠شد.
ÙØ¹Ø§Ù„یتهای باستان شناسی در تپه باستانی زیویه از سال 1378 Ùˆ توسط سیمین Ù„Ú© پور ادامه پیدا کرد Ùˆ ÙˆÛŒ نیز ØØ¯ÙˆØ¯ 11 ÙØµÙ„ در این منطقه ÙØ¹Ø§Ù„یتهای باستان شناسی Ùˆ کاووش خود را ادامه داد. در این مدت راه پله های سنگی، ÙØ¶Ø§Ù‡Ø§ÛŒ جانبی Ùˆ تالار ستون دار Ú©Ù‡ از شاخص ترین بخش های آن است نیز کش٠شد.
تالار ستون دار تپه باستانی زیویه دارای 16 ستون در دو ردی٠8 عددی است Ú©Ù‡ پایه ستون‌ها سنگ Ùˆ خود ستون‌ها نیز از خشت بوده اند Ú©Ù‡ Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ هم اکنون از ستونها هیچگونه اثری باقی نمانده است.
کلیه ÙØ¹Ø§Ù„یت‌های باستان شناسی Ùˆ Ù…ØØ§Ùظتی این اثر باستانی در سال 82 متوق٠و پس از وقÙه‌ای 4 ساله دوباره از اواخر سال 86 از سر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شد.
جهت مشاهده آدرس قلعه زیویه ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنیدجهت مشاهده آدرس قلعه زیویه ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنید