موزه مردم شناسی مهریز به منظور اØÛŒØ§ÛŒ بناهای ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ Ùˆ تاریخی Ùˆ در جهت شناخت آداب Ùˆ رسوم Ùˆ اعتقادات مردم منطقه در ساختمان یک ØÙ…ام قدیمی- معرو٠به ØÙ…ام استهریج – تشکیل شده است. این بنا ÙØ§Ù‚د هر نوع کتیبه ای است، ولی با توجه به سبک معماری Ùˆ شیوه ساخت Ù…ÛŒ توان آن را به اوایل دوره قاجاریه نسب داد.
Ø·Ø±Ø Ø¨Ù†Ø§ مانند سایر ØÙ…ام های قدیمی به صورت زیرزمین است Ùˆ با Ù…Ø³Ø§ØØªÛŒ ØØ¯ÙˆØ¯ ششصد Ùˆ پنجاه متر مربع، در شش متری عمق زمین واقع شده Ùˆ پشت بام آن هم Ø³Ø·Ø Ø®Ø§Ù†Ù‡ های اطرا٠است. قبه های موجود بر روی سق٠و شیشه های رنگی Ú©Ù‡ بعد از مرمت در آن به کار Ø±ÙØªÙ‡ است، با انعکاس نور طبیعی Ù…ØÛŒØ· زیبایی را برای موزه ÙØ±Ø§Ù‡Ù… Ù…ÛŒ سازد.
عملیات مرمت Ùˆ بازسازی این بنا توسط اداره Ú©Ù„ میراث ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ استان یزد در سال 1376 آغاز شد Ùˆ با ایجاد تغییرات Ú©Ù„ÛŒ در ک٠ساختمان در سال 1379 به پایان رسید. در سال 1380 نیز عملیات تکمیلی شامل سیم کشی، نورپردازی، نصب ویترین ها Ùˆ همچنین ایجاد سیستم صوتی انجام Ú¯Ø±ÙØª. ساختمان این بنا با شماره 563 مورخ 22/9/1379 در Ùهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
در مجموع بیش از ششصد اثر ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒ Ùˆ تاریخی شامل ابزار Ùˆ ادوات جنگی Ùˆ کشاورزی، پوشاک سنتی، اسناد Ùˆ قباله های قدیمی، ظرو٠شیشه ای Ùلزی، Ø³ÙØ§Ù„ÛŒ Ùˆ غیره در این موزه گرد آوری شده است.
آثار موجود در این موزه شامل موارد ذیل است:
1- ابزار Ùˆ وسایل مربوط به مشاغل سنتی اعم از ریسندگی، پارچه باÙی، ØÙ„اجی، گیوه دوزی، سبد باÙی، چاقو سازی، کشاورزی Ùˆ ...
2- ظرو٠Ùلزی Ùˆ شیشه ای طبخ Ùˆ صر٠غذا (دیگ سنگ).
3- کتیبه Ùˆ سنگ نبشته های قدیمی: قدیمی ترین کتیبه مربوط به قرن ششم هـ. Ù‚ است Ú©Ù‡ با دو خط Ú©ÙˆÙÛŒ Ùˆ ثلث بر روی سنگ مرمر نوشته شده Ùˆ دارای نقوش اسلامی در ØØ§Ø´ÛŒÙ‡ های Ù…ØØ±Ø§Ø¨ÛŒ است.
4- اسناد Ùˆ قباله های قدیمی شامل وکالتنامه، صداقنامه، سند خرید Ùˆ ÙØ±ÙˆØ´ زمین، باغ Ùˆ ... (از سال 1250 هـ. Ù‚).
5- پوشاک سنتی مردم منطقه شامل سرپوش (چادر چاقچور)، تن پوش (شلیته، شلوار، چاقچور و ...)، پاپوش (گیوه، جوراب و ...).
6- وسایل استØÙ…ام: بقچه ØÙ…ام قلمکار، سوزنی زیرپایی، طاس ØÙ…ام، تشت، سÙیدآب دان Ùˆ...
7- ابزار جنگ: سپر، زره، گرز، تÙنگ، شمشیر Ùˆ...
در ساختمان یک ØÙ…ام قدیمی- معرو٠به ØÙ…ام استهریج در صورت اطلاع از آدرس موزه مردم شناسی، در قسمت نظرات لطفا اعلام فرمائید .