امام زاده خدیجه خاتون

این آرامگاه با شکوه که به « زیارت خجّة خاتون » نیز مشهور است، و بنابر قول صحیح تر خواهر امام زاده جعفر (علیه السلام) از نوادگان امام صادق (علیه السلام) می باشند؛ در قلب شهر میبد و در خیابان طالقانی این شهر واقع شده است.

در گذشته، این بقعه در دهکده مهرجرد شهر میبد قرار داشت که امروزه به جهت گسترش شهر، این زیارتگاه در یکی از خیابان های اصلی شهر میبد قرار گرفته است. ساختمان بقعه بنایی باستانی و بسیار با شکوه است که شامل ایوان بلند، گنبد رفیع، صحن وسیع، رواق های متعدد و شبستان های عالی می باشد.

سر در ورودی آن تجدید بنا شده و دو گلدسته نیز بر آن الحاق شده است. ارتفاع ایوان بقعه که حدود 10 متر می باشد سراسر با کاشی های معرّق فیروزه ای در زمینه گل و بوته تزیین شده و در بالای آن با خط درشت در زمینه آبی کتیبه ای به این مضمون نصب شده است: « السلام علیک ایّتها السیّدة الکریمة بی بی خدیجة خاتون رحمة الله و برکاته » زیارت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و زیارت وارث در طزفین در ورودی حرم مطهر مشاهده می شود که چهار سوره قل نیز در دو طرف آن به زیبایی هر چه تمام تر نمایان و بر شکوه و ابهّت بنا افزوده است و این اشعار که در مدح و توصیف آرامگاه حضرت خدیجه خاتون (علیها السلام) سروده شده به چشم می خورد:



این بارگاه کیست که هر دم منور است

نامش خدیجه دختر موسی بن جعفر است

انس ز قدر و مقام تو می شود آگاه

همه چو ماه به رهت جان و سر کند تقدیم

ز فیض تربت تو مهرجرد مفتخر بود

پناه و ملجأ خلقی ز هر ربّ قدیم

به مهر جرد و به نهمین نام مشتهر بود

به حق که نام تو باشد ثمر هفت اقلیم



پس از عبور از مدخل اصلی بقعه به رواق متصل به مرقد می رسیم که به صورت مربع و به مساحت تقریبی 80 متر است که به فاصله 2 متری ارتفاع آن با ایجاد چندین گوشواره به هشت ضلعی و سپس با هلال بندی و رسمی سازی به دایره تبدیل نموده اند. دو طرف این رواق دو اتاق کوچک تعبیه شده و قبور شهدای جنگ تحمیلی در امتداد آن واقع است.

مرقد امام زاده در اتاقی به ابعاد 9×9 متر قرار دارد که چهار صفه زیبا آن را احاطه نموده است. در انتهای صفه ها چهار گوشواره مقرنس کاری شده محراب شکل تعبیه نموده اند که دیوار ها و صفه ها آیینه کاری شده و بر سطوح درونی سقف گنبد در دوره قاجاریّه نقاشی های زیبایی با آب رنگ انجام گشته که بر شکوه آرامگاه افزوده است. دیوار و کف حرم به اندازه 1/75 سانتی متر با سنگ مرمر سبز مزیّن شده و بالای آن بر کاشی آبی با خط خوش نستعلیق سوره هل أتی نقش بسته است.

در چهار طرف اتاق مرقد جهار در وجود دارد که دو لنگه آن قدیمی به نظر می رسد و به رواق های پیرامون مرقد ارتباط می یابد.

بر فراز بقعه گنبدی عرق چینی به قطر 8 و ارتفاع حدود 8 متر قرار دارد که نمای خارجی آن کاشی کاری است. صحن امام زاده بیش از هفت هزار متر مربع می باشد و غلام گردشی در سه طرف بقعه تعبیه شده که جمعا دارای دو اتاق یک مسجد بزرگ و انبار و شبستان های شرقی است. تمام صحن مطهر و مقابل ایوان بارگاه درختان سرو و کاج کاشته اند که بر طراوت صحن افزوده است.

در این بقعه دو تخت سنگ قبر قدیمی دیده می شود که دارای اهمیت تاریخی است. یکی در پیش اتاق زیارتگاه قرار داشت که ابعاد آن 46×32 سانتی متر و به خط نسخ بر آن عبارت زیر نوشته شده بود: « الله اکبر وفات خاتون مرحومه سیده ستیره صالحه بی بی یادگار خاتون بنت صاحب اعظم خواجه نصیر الدین علی فی رمضان سنه احدی و ثلثین و ثمان مائه (831) .» سنگ دیگر بر دیوار طرف سمت چپ همین اتاق به رنگ نخودی و به اندازه 33×33 سانتی متر از نوع سنگ های قرن ششم این منطقه است که خواندن آن به علت تراش بد و ساییدگی زیاد میسر نیست.

بدون شک این دو سنگ قبر هیچ ارتباطی با شخصیت مدفون در بقعه نداشته بلکه نشان می دهد که در قرن ششم و هشتم هجری این آراگاه وجود داشته و از رونق خاصی برخوردار بوده است و افراد ذی نفوس مردگان خود را داخل حرم دفن می نمودند. ظاهرا این روند تا قرن نهم هجری نیز ادامه داشت که سنگ قبر صالحه بی بی یادگار دختر نصیر الدین علی متوای 831 ه.ق ، گویای این مدعا می باشد. برخی تصور نموده اند که سنگ قبر مزبور متعلق به بی بی خدیجه خاتون (علیها السلام) است، که این ادّعا قابل قبول نیست؛ زیرا نام متوفی را صالحه بی بی یادگار معرفی می کند و از طرفی هیچ اشاره ای به سیادت او نمی آید.

این بنا به شماره 2529 و در تاریخ 15/9/1378 به ثبت آثار تاریخی و ملی رسیده است.

بر روی ضریح مطهر حضرت امام زاده خدیجه خاتون (علیها السلام) در شهر میبد یزد ؛ نام و نسب خفته در مزار به فرزند امام هفتم (علیه السلام) و خواهر امام رضا (علیه السلام) نسبت داده شده است که درباره صحت این انتساب تردید است. با وجود اینکه خدیجه (علیها السلام) یکی از ده دختران امام موسی کاظم (علیه السلام) است و اکثر مورخان و علمای انساب بدان اشاره دارند. اما تا کنون گزارشی از مهاجرت وی به ایران ثبت نشده است. مضافا بر اینکه ابن عنبه از دو فرزند امام هفتم (علیه السلام) به نام خدیجه نام می برد و یکی از آنان را با پسوند کبری معرفی می نماید.

علی بن عبدالله بن احمد الشعرانی بن علی العریضی بن امام حعفر صادق (علیه السلام) از جمله نخستین سادات عریضی ساکن یزد بود که مادرش ام حسین دختر محمد بن حمزه بن قاسم بن حسن الامیر بن زید بن امام حسن (علیه السلام) نام داشت. او مکنّی به ابو الحسن و سیدی بسیار جلیل القدر و عظیم الشأن و دارای 10 فرزند بوده که یکی از ایشان سید محمد ابو جعفر است که در شهر یزد مدفون و امام زاده جعفر (علیه السلام) مشهور می باشد. فرزند دیگر او خدیجه داشت که اعتقاد ما بر این است، آن بانو در این آرامگاه مدفون می باشد.

در کتاب نزهة العیون و نهایة الفنون هنگام معرفی سادات عریضی، از سکونت نوادگان حسین بن محمد بن علی بن عبید الله ، برادر زادگان حضرت خدیجه خاتون (علیها السلام) در میبد خبر می دهد که این مطلب حکایت از مهاجرت این خاندان به میبد دارد. به عبارت دیگر ثابت می شود که در گذشته شخصیّتی از این خاندان در میبد و حومه سکونت داشته که بعدا افراد دیگری به آن جا مهاجرت نموده اند. متأسفانه در منابع موجود از همسر و تاریخ وفات و نحوه زندگانی خدیجه خاتون (علیها السلام) خواهر مکرمه امام زاده جعفر (علیه السلام) و نواده بزرگوار حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) به ثبت نرسیده و فقر منابع ما را از به رسیدن حقیقت محروم ساخته است! با وجود اینکه امام زاده محمد محمد ابو جعفر (علیه السلام) در سال 424 ه.ق وفات یافته بعید نیست که خواهر او حضرت خدیجه خاتون (علیها السلام) نیز در دهه سوم قرن پنجم وفات کرده باشند.

امام زاده خدیجه خاتون

ادرس امام زاده خدیجه خاتون

جهت مشاهده آدرس امام زاده خدیجه خاتون ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنیدجهت مشاهده آدرس امام زاده خدیجه خاتون ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنید

---

نصاویر امام زاده خدیجه خاتون