این آرامگاه با شکوه Ú©Ù‡ به « زیارت خجّة خاتون » نیز مشهور است، Ùˆ بنابر قول صØÛŒØ تر خواهر امام زاده Ø¬Ø¹ÙØ± (علیه السلام) از نوادگان امام صادق (علیه السلام) Ù…ÛŒ باشند؛ در قلب شهر میبد Ùˆ در خیابان طالقانی این شهر واقع شده است.
در گذشته، این بقعه در دهکده مهرجرد شهر میبد قرار داشت Ú©Ù‡ امروزه به جهت گسترش شهر، این زیارتگاه در یکی از خیابان های اصلی شهر میبد قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است. ساختمان بقعه بنایی باستانی Ùˆ بسیار با شکوه است Ú©Ù‡ شامل ایوان بلند، گنبد رÙیع، صØÙ† وسیع، رواق های متعدد Ùˆ شبستان های عالی Ù…ÛŒ باشد.
سر در ورودی آن تجدید بنا شده Ùˆ دو گلدسته نیز بر آن Ø§Ù„ØØ§Ù‚ شده است. Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ ایوان بقعه Ú©Ù‡ ØØ¯ÙˆØ¯ 10 متر Ù…ÛŒ باشد سراسر با کاشی های معرّق Ùیروزه ای در زمینه Ú¯Ù„ Ùˆ بوته تزیین شده Ùˆ در بالای آن با خط درشت در زمینه آبی کتیبه ای به این مضمون نصب شده است: « السلام علیک ایّتها السیّدة الکریمة بی بی خدیجة خاتون رØÙ…Ø© الله Ùˆ برکاته » زیارت امام زمان (عجل الله تعالی ÙØ±Ø¬Ù‡ الشریÙ) Ùˆ زیارت وارث در طزÙین در ورودی ØØ±Ù… مطهر مشاهده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ چهار سوره قل نیز در دو طر٠آن به زیبایی هر Ú†Ù‡ تمام تر نمایان Ùˆ بر شکوه Ùˆ ابهّت بنا Ø§ÙØ²ÙˆØ¯Ù‡ است Ùˆ این اشعار Ú©Ù‡ در Ù…Ø¯Ø Ùˆ توصی٠آرامگاه ØØ¶Ø±Øª خدیجه خاتون (علیها السلام) سروده شده به چشم Ù…ÛŒ خورد:
این بارگاه کیست که هر دم منور است
نامش خدیجه دختر موسی بن Ø¬Ø¹ÙØ± است
انس ز قدر و مقام تو می شود آگاه
همه چو ماه به رهت جان و سر کند تقدیم
ز Ùیض تربت تو مهرجرد Ù…ÙØªØ®Ø± بود
پناه و ملجأ خلقی ز هر ربّ قدیم
به مهر جرد و به نهمین نام مشتهر بود
به ØÙ‚ Ú©Ù‡ نام تو باشد ثمر Ù‡ÙØª اقلیم
پس از عبور از مدخل اصلی بقعه به رواق متصل به مرقد Ù…ÛŒ رسیم Ú©Ù‡ به صورت مربع Ùˆ به Ù…Ø³Ø§ØØª تقریبی 80 متر است Ú©Ù‡ به ÙØ§ØµÙ„Ù‡ 2 متری Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ آن با ایجاد چندین گوشواره به هشت ضلعی Ùˆ سپس با هلال بندی Ùˆ رسمی سازی به دایره تبدیل نموده اند. دو طر٠این رواق دو اتاق Ú©ÙˆÚ†Ú© تعبیه شده Ùˆ قبور شهدای جنگ تØÙ…یلی در امتداد آن واقع است.
مرقد امام زاده در اتاقی به ابعاد 9×9 متر قرار دارد Ú©Ù‡ چهار صÙÙ‡ زیبا آن را Ø§ØØ§Ø·Ù‡ نموده است. در انتهای صÙÙ‡ ها چهار گوشواره مقرنس کاری شده Ù…ØØ±Ø§Ø¨ Ø´Ú©Ù„ تعبیه نموده اند Ú©Ù‡ دیوار ها Ùˆ صÙÙ‡ ها آیینه کاری شده Ùˆ بر Ø³Ø·ÙˆØ Ø¯Ø±ÙˆÙ†ÛŒ سق٠گنبد در دوره قاجاریّه نقاشی های زیبایی با آب رنگ انجام گشته Ú©Ù‡ بر شکوه آرامگاه Ø§ÙØ²ÙˆØ¯Ù‡ است. دیوار Ùˆ Ú©Ù ØØ±Ù… به اندازه 1/75 سانتی متر با سنگ مرمر سبز مزیّن شده Ùˆ بالای آن بر کاشی آبی با خط خوش نستعلیق سوره هل أتی نقش بسته است.
در چهار طر٠اتاق مرقد جهار در وجود دارد که دو لنگه آن قدیمی به نظر می رسد و به رواق های پیرامون مرقد ارتباط می یابد.
بر ÙØ±Ø§Ø² بقعه گنبدی عرق چینی به قطر 8 Ùˆ Ø§Ø±ØªÙØ§Ø¹ ØØ¯ÙˆØ¯ 8 متر قرار دارد Ú©Ù‡ نمای خارجی آن کاشی کاری است. صØÙ† امام زاده بیش از Ù‡ÙØª هزار متر مربع Ù…ÛŒ باشد Ùˆ غلام گردشی در سه طر٠بقعه تعبیه شده Ú©Ù‡ جمعا دارای دو اتاق یک مسجد بزرگ Ùˆ انبار Ùˆ شبستان های شرقی است. تمام صØÙ† مطهر Ùˆ مقابل ایوان بارگاه درختان سرو Ùˆ کاج کاشته اند Ú©Ù‡ بر طراوت صØÙ† Ø§ÙØ²ÙˆØ¯Ù‡ است.
در این بقعه دو تخت سنگ قبر قدیمی دیده Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ دارای اهمیت تاریخی است. یکی در پیش اتاق زیارتگاه قرار داشت Ú©Ù‡ ابعاد آن 46×32 سانتی متر Ùˆ به خط نسخ بر آن عبارت زیر نوشته شده بود: « الله اکبر ÙˆÙØ§Øª خاتون مرØÙˆÙ…Ù‡ سیده ستیره صالØÙ‡ بی بی یادگار خاتون بنت ØµØ§ØØ¨ اعظم خواجه نصیر الدین علی ÙÛŒ رمضان سنه Ø§ØØ¯ÛŒ Ùˆ ثلثین Ùˆ ثمان مائه (831) .» سنگ دیگر بر دیوار طر٠سمت Ú†Ù¾ همین اتاق به رنگ نخودی Ùˆ به اندازه 33×33 سانتی متر از نوع سنگ های قرن ششم این منطقه است Ú©Ù‡ خواندن آن به علت تراش بد Ùˆ ساییدگی زیاد میسر نیست.
بدون Ø´Ú© این دو سنگ قبر هیچ ارتباطی با شخصیت مدÙون در بقعه نداشته بلکه نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ در قرن ششم Ùˆ هشتم هجری این آراگاه وجود داشته Ùˆ از رونق خاصی برخوردار بوده است Ùˆ Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ ذی Ù†Ùوس مردگان خود را داخل ØØ±Ù… دÙÙ† Ù…ÛŒ نمودند. ظاهرا این روند تا قرن نهم هجری نیز ادامه داشت Ú©Ù‡ سنگ قبر صالØÙ‡ بی بی یادگار دختر نصیر الدین علی متوای 831 Ù‡.Ù‚ ØŒ گویای این مدعا Ù…ÛŒ باشد. برخی تصور نموده اند Ú©Ù‡ سنگ قبر مزبور متعلق به بی بی خدیجه خاتون (علیها السلام) است، Ú©Ù‡ این ادّعا قابل قبول نیست؛ زیرا نام متوÙÛŒ را صالØÙ‡ بی بی یادگار معرÙÛŒ Ù…ÛŒ کند Ùˆ از طرÙÛŒ هیچ اشاره ای به سیادت او نمی آید.
این بنا به شماره 2529 و در تاریخ 15/9/1378 به ثبت آثار تاریخی و ملی رسیده است.
بر روی Ø¶Ø±ÛŒØ Ù…Ø·Ù‡Ø± ØØ¶Ø±Øª امام زاده خدیجه خاتون (علیها السلام) در شهر میبد یزد Ø› نام Ùˆ نسب Ø®ÙØªÙ‡ در مزار به ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ امام Ù‡ÙØªÙ… (علیه السلام) Ùˆ خواهر امام رضا (علیه السلام) نسبت داده شده است Ú©Ù‡ درباره ØµØØª این انتساب تردید است. با وجود اینکه خدیجه (علیها السلام) یکی از ده دختران امام موسی کاظم (علیه السلام) است Ùˆ اکثر مورخان Ùˆ علمای انساب بدان اشاره دارند. اما تا کنون گزارشی از مهاجرت ÙˆÛŒ به ایران ثبت نشده است. Ù…Ø¶Ø§ÙØ§ بر اینکه ابن عنبه از دو ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ امام Ù‡ÙØªÙ… (علیه السلام) به نام خدیجه نام Ù…ÛŒ برد Ùˆ یکی از آنان را با پسوند کبری معرÙÛŒ Ù…ÛŒ نماید.
علی بن عبدالله بن اØÙ…د الشعرانی بن علی العریضی بن امام ØØ¹Ùر صادق (علیه السلام) از جمله نخستین سادات عریضی ساکن یزد بود Ú©Ù‡ مادرش ام ØØ³ÛŒÙ† دختر Ù…ØÙ…د بن ØÙ…زه بن قاسم بن ØØ³Ù† الامیر بن زید بن امام ØØ³Ù† (علیه السلام) نام داشت. او مکنّی به ابو Ø§Ù„ØØ³Ù† Ùˆ سیدی بسیار جلیل القدر Ùˆ عظیم الشأن Ùˆ دارای 10 ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ بوده Ú©Ù‡ یکی از ایشان سید Ù…ØÙ…د ابو Ø¬Ø¹ÙØ± است Ú©Ù‡ در شهر یزد مدÙون Ùˆ امام زاده Ø¬Ø¹ÙØ± (علیه السلام) مشهور Ù…ÛŒ باشد. ÙØ±Ø²Ù†Ø¯ دیگر او خدیجه داشت Ú©Ù‡ اعتقاد ما بر این است، آن بانو در این آرامگاه مدÙون Ù…ÛŒ باشد.
در کتاب نزهة العیون Ùˆ نهایة الÙنون هنگام معرÙÛŒ سادات عریضی، از سکونت نوادگان ØØ³ÛŒÙ† بن Ù…ØÙ…د بن علی بن عبید الله ØŒ برادر زادگان ØØ¶Ø±Øª خدیجه خاتون (علیها السلام) در میبد خبر Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ این مطلب ØÚ©Ø§ÛŒØª از مهاجرت این خاندان به میبد دارد. به عبارت دیگر ثابت Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ در گذشته شخصیّتی از این خاندان در میبد Ùˆ ØÙˆÙ…Ù‡ سکونت داشته Ú©Ù‡ بعدا Ø§ÙØ±Ø§Ø¯ دیگری به آن جا مهاجرت نموده اند. Ù…ØªØ£Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ در منابع موجود از همسر Ùˆ تاریخ ÙˆÙØ§Øª Ùˆ Ù†ØÙˆÙ‡ زندگانی خدیجه خاتون (علیها السلام) خواهر مکرمه امام زاده Ø¬Ø¹ÙØ± (علیه السلام) Ùˆ نواده بزرگوار ØØ¶Ø±Øª امام Ø¬Ø¹ÙØ± صادق (علیه السلام) به ثبت نرسیده Ùˆ Ùقر منابع ما را از به رسیدن ØÙ‚یقت Ù…ØØ±ÙˆÙ… ساخته است! با وجود اینکه امام زاده Ù…ØÙ…د Ù…ØÙ…د ابو Ø¬Ø¹ÙØ± (علیه السلام) در سال 424 Ù‡.Ù‚ ÙˆÙØ§Øª ÛŒØ§ÙØªÙ‡ بعید نیست Ú©Ù‡ خواهر او ØØ¶Ø±Øª خدیجه خاتون (علیها السلام) نیز در دهه سوم قرن پنجم ÙˆÙØ§Øª کرده باشند.
جهت مشاهده آدرس امام زاده خدیجه خاتون ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنیدجهت مشاهده آدرس امام زاده خدیجه خاتون ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنید