معبد آناهیتا متعلق به آناهیتا، الهه پاکی Ùˆ Ù…ØÙ„ÛŒ برای نیایش آب بوده Ú©Ù‡ یکی از چهار عنصر مقدس Ùˆ مورد Ø§ØØªØ±Ø§Ù… ایرانیان باستان است. آناهیتا ایزد بانوی آب‌های روان، زیبایی، ÙØ±Ø§ÙˆØ§Ù†ÛŒ Ùˆ برکت در دوران پیش از اسلام بوده است.
برخی از Ù…ØÙ‚قین، این بنا را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرÙÛŒ کرده‌اند. عده‌ای نیز زمان ساخت آن را به اواخر سده سوم Ùˆ آغاز سده دوم قبل از میلاد Ùˆ عده دیگر آن را به سده اول قبل از میلاد نسبت می‌دهند.
این معبد Ú©Ù‡ برای Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از آب رودخانه شاپور در 6 متری زمین قرار دارد، به صورت مکعب است Ùˆ دیوارهای این معبد از سنگ‌های بزرگی بنا شده اند Ú©Ù‡ بین سنگ‌های ØØ¬Ø§Ø±ÛŒ شده هیچ ملاتی وجود ندارد Ùˆ این سنگ‌ها توسط بست‌های آهنی به هم متصل شده اند.
این بâ€Ù†â€â€Ø§ Ø¨â€Ø± Ù¾â€Ø´â€Øªâ€Ù‡â€Œâ€Œâ€ŒØ§â€ŒÛŒâ€Œ ‌از Øµâ€Ø®â€Ø±Ù‡â€Œ Ù‚â€Ø±â€ŒØ§Ø± Ú¯â€Ø±Ùâ€Øªâ€Ù‡â€Œ که‌ د‌ار‌ا‌ی‌ 220Ù…â€Øªâ€Ø± طول‌ Ùˆ 210 Ù…â€Øªâ€Ø± â€ŒØ¹â€Ø±Ø¶â€Œ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ Ùˆ Ø¶â€Ø®â€â€Ø§Ù…â€Øªâ€Œ دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø± Ù…â€Øâ€ÛŒâ€Ø·â€ÛŒâ€Œ ‌آن‌ به‌ 5/18 Ù…â€Øªâ€Ø± Ù…â€â€ÛŒâ€Œâ€ŒØ±Ø³Ø¯.
در قسمت جنوبی بنا، پلکان دو طرÙه‌ای به درازای 154 متر وجود دارد. هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده است. تعداد سنگ پله‌ها در پلکان شرقی 26 پله Ùˆ در پلکان غربی 21 پله است.
جوی‌های سنگی آب رودخانه را میزان کرده Ùˆ به طرز باشکوهی به آبگیری وسط معبد هدایت می‌شده. نوع تقسیم آب Ùˆ جریان آب درون معبد یکی از Ø´Ú¯ÙØªÛŒâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒ مهندسی در آن دوران می‌باشد تا این عنصر مقدس را به زیباترین Ø´Ú©Ù„ ممکن به نمایش بگذارند.
در چهار طر٠معبد دالان‌هایی تعبیه شده Ú©Ù‡ در ک٠این آن‌ها جوی‌های آب به صورت Ø±ÙØª Ùˆ برگشت آب را به وسط معبد هدایت می‌کرده.
در وسط معبد ÙØ¶Ø§ÛŒÛŒ وجود دارد Ú©Ù‡ آب از این جوی‌ها در آن جمع شده Ùˆ استخر Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ ØØ¯ÙˆØ¯Ø§Ù‹ در ابعاد 10 در10 Ùˆ عمق 20 سانتی متر را پر آب می‌کرده.
در دو طر٠بالای معبد آناهیتا سر چهار گاو در هر طر٠به صورت رو به روی یکدیگر قرار دارد که در زمان آبگیری این معبد عکس سر گاوها روی آب نقش می‌بسته است.
دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø± Ù…â€Øâ€ÛŒâ€Ø·â€ÛŒâ€Œ Ú©â€Ù‡â€Œ Ø³â€Øªâ€ÙˆÙ†â€â€â€ŒÙ‡â€â€Ø§ Ø¨â€Ø± ‌آن‌ و‌اقâ€â€Ø¹â€Œ Ø´â€Ø¯Ù‡â€Œ Ø®â€ÙˆØ¯ ‌از دو Ù‚â€Ø³â€Ù…â€Øªâ€Œ Øªâ€Ø´â€Ú©â€ÛŒâ€Ù„‌ Ø´â€Ø¯Ù‡ØŒ Ù‚â€Ø³â€Ù…â€Øªâ€Œ د‌اخâ€Ù„â€â€ÛŒâ€Œ Ú©â€Ù‡â€Œ بâ€â€Ø§ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Ùâ€â€Ø§Ø¯Ù‡â€Œ ‌از سâ€Ù†â€Ú¯â€â€â€ŒÙ‡â€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ù‚â€Ù„â€ÙˆÙ‡â€Œ Ùˆ لاشâ€Ù‡â€Œ بâ€Ù‡â€Œ ‌ابâ€â€Ø¹â€â€Ø§Ø¯ Ùˆ â€ŒØ§Ù†â€Ø¯â€ŒØ§Ø²Ù‡â€Œâ€Œâ€ŒÙ‡â€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ù…â€Ø®â€Øªâ€Ù„â€Ù‌ Ùˆ Ù…â€Ù„اط Ú¯â€Ú†â€Œ سâ€â€Ø§Ø®â€Øªâ€Ù‡â€Œ Ø´â€Ø¯Ù‡â€Œ Ùˆ Ù‚â€Ø³â€Ù…â€Øªâ€Œ Ø®â€â€Ø§Ø±Ø¬â€â€ÛŒâ€Œ بâ€Ù‡â€Œ وسâ€ÛŒâ€Ù„â€Ù‡â€Œ ÛŒâ€Ú©â€Œ ردیâ€Ù‌ سâ€Ù†â€Ú¯â€Œ Øªâ€Ø±â€ŒØ§Ø´â€Œ Ù†â€Ù…â€â€Ø§Ø³â€â€Ø§Ø²â€ŒÛŒâ€Œ شده‌ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ.
‌ارتâ€Ùâ€â€Ø§â€ŒØ¹â€Œ ‌ایâ€Ù†â€Œ دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø± Ù†â€ÛŒâ€Ø² بâ€â€Ø§ تâ€ÙˆØ¬â€Ù‡â€Œ بâ€Ù‡â€Œ Ø´â€ÛŒâ€Ø¨â€Œ Øµâ€Ø®â€Ø±Ù‡â€Œâ€Œâ€ŒØ§â€ŒÛŒâ€Œ Ú©â€Ù‡â€Œ رو‌ی‌ ‌آن‌ Ù‚â€Ø±â€ŒØ§Ø± Ú¯â€Ø±Ùâ€Øªâ€Ù‡â€Œ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ در Ù‚â€Ø³â€Ù…â€Øªâ€â€â€ŒÙ‡â€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ù…â€Ø®â€Øªâ€Ù„â€Ù‌ Ù…â€Øªâ€â€Øºâ€ÛŒâ€Ø± بâ€ÙˆØ¯Ù‡â€Œ Ùˆ ‌از چهار Ù…â€Øªâ€Ø± تâ€â€Ø§ 12Ù…â€Øªâ€Ø± â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ Ú©â€Ù‡â€Œ بâ€â€Ø¹â€Ø¶â€â€ÛŒâ€Œ Ù…â€Øâ€Ù‚â€Ù‚â€ÛŒâ€Ù†â€Œ بâ€â€Ø§ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Ù†â€â€Ø§Ø¯ بâ€Ù‡â€Œ Ø¨â€Ø±Ø®â€â€ÛŒâ€Œ Ù…â€Øâ€â€Ø§Ø³â€Ø¨â€â€Ø§Øªâ€Œ ‌ایâ€Ù†â€Œ ‌ارتâ€Ùâ€â€Ø§â€ŒØ¹â€Œ ر‌ا در ضâ€Ù„â€â€Ø¹â€Œ جâ€Ù†â€ÙˆØ¨â€Œ â€ŒØºâ€Ø±Ø¨â€â€ÛŒâ€Œ تâ€â€Ø§ 18 Ù…â€Øªâ€Ø± Øªâ€Ø®â€Ù…â€ÛŒâ€Ù†â€Œ Ù…â€â€ÛŒâ€Œâ€ŒØ²Ù†â€Ù†â€Ø¯.
از دیâ€Ú¯â€Ø± Ø¨â€Ø®â€Ø´â€Œâ€Œâ€ŒÙ‡â€â€Ø§ Ùˆ ‌عâ€Ù†â€â€Ø§Øµâ€Ø± ‌اصâ€Ù„â€â€ÛŒâ€Œ بâ€Ù†â€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ù…â€â€Ø¹â€Ø¨â€Ø¯ ‌آنâ€â€Ø§â€ŒÙ‡â€ÛŒâ€Øªâ€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ú©â€Ù†â€Ú¯â€â€Ø§ÙˆØ± Ù…â€â€ÛŒâ€Œâ€ŒØªâ€Ùˆâ€ŒØ§Ù†â€Œ بâ€Ù‡â€Œ صâ€Ùâ€Ù‡ ‌آن‌ ‌اشâ€â€Ø§Ø±Ù‡â€Œ Ú©â€Ø±Ø¯. ‌آنâ€Ú†â€Ù‡â€Œ ‌از ‌ایâ€Ù†â€Œ Ø¨â€Ø®â€Ø´â€Œ بâ€â€Ø§Ù‚â€â€ÛŒâ€Œ Ù…â€â€Ø§Ù†â€Ø¯Ù‡â€Œ Ùˆ در Ú©â€â€Ø§ÙˆØ´â€Œâ€ŒÙ‡â€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ بâ€â€Ø§Ø³â€Øªâ€â€Ø§Ù†â€Œâ€ŒØ´â€Ù†â€â€Ø§Ø³â€â€ÛŒâ€Œ Ù…â€Ø´â€Ø®â€Øµâ€Œ Ø´â€Ø¯Ù‡ØŒâ€Œ دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø±â€ŒÛŒâ€Œ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ در ضâ€Ù„â€Ø¹â€Œ جâ€Ù†â€ÙˆØ¨â€â€ÛŒâ€Œ Øµâ€Ø®â€Ø±Ù‡â€Œ Ú©â€Ù†â€Ú¯â€â€Ø§ÙˆØ± Ú©â€Ù‡â€Œ در Ø¨â€Ø®â€Ø´â€Œâ€Œâ€ŒÙ‡â€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ø´â€Ø±Ù‚â€â€ÛŒâ€Œ Ùˆ â€ŒØºâ€Ø±Ø¨â€â€ÛŒâ€Œ ‌اطر‌اÙ‌ Øµâ€Ø®â€Ø±Ù‡â€Œ â€ŒØ§Ø«â€Ø±â€ŒÛŒâ€Œ ‌از ‌آن‌ Ø¨â€Ø± جâ€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ù†â€Ù…â€â€Ø§Ù†â€Ø¯Ù‡â€Œ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ.
ضâ€Ù„â€â€Ø¹â€Œ Ø´â€Ù…â€â€Ø§Ù„â€â€ÛŒâ€Œ Ù†â€ÛŒâ€Ø²â€Œ Ù…â€ÙˆØ±Ø¯ Ú©â€â€Ø§ÙˆØ´â€Œ Ù‚â€Ø±â€ŒØ§Ø± Ù†â€Ú¯â€Ø±Ùâ€Øªâ€Ù‡â€Œ Ùˆ تâ€Ù†â€â€Ù‡â€â€Ø§ در ضâ€Ù„â€â€Ø¹â€Œ جâ€Ù†â€ÙˆØ¨â€â€ÛŒâ€Œ ‌آن‌ دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø±â€ŒÛŒâ€Œ بâ€â€Ø§ Ù‚â€Ø·Ø± 5/9Ù…â€Øªâ€Ø± Ùˆ طول‌ 93 بâ€Ù‡â€Œ صâ€ÙˆØ±Øªâ€Œ ÛŒâ€Ú©â€Œ سâ€Ú©â€Ùˆ بâ€â€Ø§Ù‚â€â€ÛŒâ€Œ Ù…â€â€Ø§Ù†â€Ø¯Ù‡ Ú©Ù‡ رو‌ی‌ بâ€Ù‚â€â€Ø§ÛŒâ€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø± ‌آثâ€â€Ø§Ø±â€ŒÙ…â€Ø±Ø¨â€ÙˆØ· بâ€Ù‡â€Œ Ù…â€â€Ø¹â€Ù…â€â€Ø§Ø±â€ŒÛŒâ€Œ ÛŒâ€Ú©â€Œ Øâ€Ù…â€â€Ø§Ù…‌ سâ€Ù„â€Ø¬â€ÙˆÙ‚â€â€ÛŒâ€Œ Ù…â€Ø´â€Ø®â€Øµâ€Œ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ.
Ù…â€Øµâ€â€Ø§Ù„â€Øâ€Œ ‌عâ€Ù…â€Ø¯Ù‡â€Œ ‌ایâ€Ù†â€Œ دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø± ر‌ا سâ€Ù†â€Ú¯â€Œ ‌غâ€ÛŒâ€Ø± Øâ€Ø¬â€â€Ø§Ø±â€ŒÛŒâ€Œ Ø´â€Ø¯Ù‡â€Œ Ùˆ Ø¶â€Ø®â€ÛŒâ€Ù…â€â€ÛŒâ€Œ Øªâ€Ø´â€Ú©â€ÛŒâ€Ù„‌ Ù…â€â€ÛŒâ€Œâ€ŒØ¯â€ŒÙ‡â€Ø¯ Ú©â€Ù‡â€Œ بâ€â€Ø§ â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Ùâ€â€Ø§Ø¯Ù‡â€Œ ‌از Ù…â€Ù„اط Ú¯â€Ú†â€ŒØŒ رو‌ی‌ ‌هâ€Ù…‌ Øªâ€Ø«â€Ø¨â€ÛŒâ€Øªâ€Œ Ø´â€Ø¯Ù‡â€Œâ€Œâ€ŒØ§Ù†â€Ø¯.
â€ŒØ¢Ø®â€Ø±ÛŒâ€Ù†â€Œ Ø¨â€Ø®â€Ø´â€Œ ‌از Ù…â€â€Ø¹â€Ù…â€â€Ø§Ø±â€ŒÛŒâ€Œ بâ€Ù†â€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ú©â€Ù†â€Ú¯â€â€Ø§ÙˆØ± ر‌ا بâ€Ù‚â€â€Ø§ÛŒâ€â€Ø§â€ŒÛŒâ€Œ Ù…â€â€Ø¹â€Ù…â€â€Ø§Ø±â€ŒÛŒâ€Œ Ùâ€Ø±â€ŒØ§Ø² تâ€Ù¾â€Ù‡â€Œ Øªâ€Ø´â€Ú©â€ÛŒâ€Ù„‌ Ù…â€â€ÛŒâ€Œâ€ŒØ¯â€ŒÙ‡â€Ø¯ØŒ ‌ایâ€Ù†â€Œ Ø¨â€Ø®â€Ø´â€Œ Ø´â€â€Ø§Ù…â€Ù„‌ دیâ€Ùˆâ€ŒØ§Ø±Ù‡â€Œâ€Œâ€ŒØ§â€ŒÛŒâ€Œ بâ€Ù‡â€Œ Ù‚â€Ø·Ø± 6 Ù…â€Øªâ€Ø± â€ŒØ§Ø³â€Øªâ€Œ Ú©â€Ù‡â€Œ Ù…â€Øâ€Ø¯ÙˆØ¯Ù‡â€Œâ€Œâ€ŒØ§â€ŒÛŒâ€Œ در Øâ€Ø¯ÙˆØ¯ ÛŒâ€Ú©â€ Ù‡â€Ø²â€ŒØ§Ø± Ùˆ 200Ù…â€Øªâ€Ø± Ù…â€Ø±Ø¨â€â€Ø¹â€Œ ر‌ا Ø´â€â€Ø§Ù…â€Ù„‌ Ù…â€â€ÛŒâ€Œâ€ŒØ´â€ÙˆØ¯ Ú©â€Ù‡â€Œ در جâ€â€Ù‡â€Øªâ€Œ Ø´â€Ø±Ù‚â€â€ÛŒâ€Œ â€ŒØºâ€Ø±Ø¨â€â€ÛŒâ€Œ سâ€â€Ø§Ø®â€Øªâ€Ù‡â€Œ Ø´â€Ø¯Ù‡â€Œ است.
به طور Ú©Ù„ÛŒ در معبد آناهیتا ستون بندی بنا به صورت ردیÙÛŒ Ùˆ متوازی در جهار جنب Ù…ØØ¯ÙˆØ¯Ù‡ ÛŒ خارجی بناست. در ÙØ¶Ø§ÛŒ میانی، صØÙ† باز Ùˆ بسیار بزرگ بر ÙØ±Ø§Ø² سکویی Ù…ØØµÙˆØ± بین ستون ها Ùˆ ÙØ¶Ø§ÛŒ Ú©ÙˆÚ†Ú© مستطیل Ø´Ú©Ù„ÛŒ در راستای شرقی - غربی قرار دارد Ú©Ù‡ ان هم با مجموعه ای از ردیÙ‌های ستون‌های کوتاه سنگی Ù…ØØµÙˆØ± Ù…ÛŒ شده Ùˆ به اعتقاد بسیاری از باستان شناسان ÙØ¶Ø§ÛŒ اصلی معبد بوده است.
ستون ها در این معبد بر خلا٠آپاداناهای داریوش Ùˆ پاسارگاد ساده Ùˆ بدون تزیین، کوتاه Ùˆ قطورند Ùˆ غیر از یک ردی٠گیلویی (بالشتک) چوبی سق٠دیگری را (برخلا٠آپادانا) تØÙ…Ù„ نمی کرده است.
در تابستان سال ۱۳۴۷ برای نخستین‌بار هیئتی در تپه ناهید کنگاور به کاوش‌های باستان‌شناسی پرداخت.
پس از بررسی‌های اولیه مشخص شد Ú©Ù‡ از مجموع تپه ØŒ تقریباً ØØ¯ÙˆØ¯ 53 هزار متر مربع به بنای تاریخی اختصاص دارد Ú©Ù‡ به جز چند سر ستون شکسته Ùˆ تعدادی ØØ¬Ø§Ø±ÛŒâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒ پراکنده در کنار کوره‌های آهک‌پزی Ú©Ù‡ چند سال قبل از آن تعطیل شده بود چیز دیگری مشهود نیست.
اعضای هیئت عکس هوایی کنگاور را Ú©Ù‡ در سال Û±Û¹Û³Û² میلادی تهیه شده بود، پس از تعبیر Ùˆ ØªÙØ³ÛŒØ± Ùˆ ÛŒØ§ÙØªÙ† گرته Ùˆ اثری از امتداد ابهام آمیز دیوار Ùˆ صÙÙ‡ تاریخی مدÙون، مورد Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ قرار داد Ùˆ موÙÙ‚ گردید بخشی از دیوار شرقی را در آن تشخیص داده Ùˆ پس از کاوش، آن قسمت از صÙÙ‡ را از خاک ایام آزاد نماید.
با آغاز ÙØ¹Ø§Ù„یت‌های هیأت کاوش معبد آناهیتا در سال Û±Û³Û´Û· Ùˆ پس از خرید Ùˆ تخریب منازل مسکونی بالای تپه Ùˆ اطرا٠آن نقشه Ùˆ موقعیت مکانی این بنای تاریخی تهیه شد.
معبد آناهیتا در سال 1310 توسط وزرات ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ Ùˆ هنر با شماره 31 در Ùهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید
معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور در مسیر همدان به کرمانشاه قرار دارد. این بنا روی تپه‌ای طبیعی ساخته شده است. جهت مشاهده آدرس معبد آناهیتا ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنید