بناي مقبره شيخ لقمان سرخسي، از عرفاي قرن چهارم هجري قمري و معاصر با ابوسعيد ابوالخير و شيخ ابوالفضل سرخسي، از ابنيه باشكوه و مهم تاريخي است كه در سه كيلومتري سرخس واقع شده است. اين بنا شامل گنبدي آجري با ايواني بلند و تزئيناتي از آجركاري و گچبري ميباشد. قسمتي از بناي اصلي را به دوران سلجوقيان نسبت ميدهند و بقيه آن به قرن هشتم هجري قمري تعلق دارد. بناي كنوني مقبره شيخ لقمان داراي گنبد دو پوشه آجري كوتاه است . نوار كمربند مانندي، قسمت مدور گنبد را از ساقه و ديواره آن كه بر روي قاعده كثيرالاضلاعي قرار گرفته است ، جدا ميكند. در بدنه هر ضلع آن روزنهاي براي روشنايي درون گنبد تعبيه شده است.
پايه اصلي بنا كه گنبد سنگين و مجموعه ساختاني آن را نگاهداري ميكند ، بناي آجري زيبايي است كه شامل نمونههاي گوناگوني از تزئينات آجري است . درون طاق نماها ، مزين به نقوش هندسي لوزي شكل (برجسته و گود) ميباشد. اين قبيل ريزهكاريهاي ظريف به منزله روكش زيبايي است كه بر روي نماي اصلي و آجري ساختمان نصب شده است.
در سر در بنا ، نمونهاي از گچ بري عالي باقي مانده است. در داخل بنا كتيبهاي به خط نسخ گچبري شده است كه تاريخ 757 هجري قمري را نشان ميدهد. تزئينات داخلي آن مانند گنبد هارونيه توس است. اين بنا را كه تزئينات گچ بري و آجركاري ممتاز دارد ، ميتوان در رديف بناهاي مهم تاريخي و هنري ايران محسوب كرد. اين بنا؛ باشماره 165در شمار آثارتاريخي با ارزش ايران به ثبت رسيده است.
جهت مشاهده آدرس آرامگاه لقمان بابا سرخس ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنیدجهت مشاهده آدرس آرامگاه لقمان بابا سرخس ، می توانید از نقشه زیر استفاده کنید